Wouter van Bree: “Welke voortgang heeft het fonds de afgelopen drie jaar geboekt voor wat betreft het beleggingsbeleid op het gebied van anti-corruptie, mensenrechten, arbeidsrechten, gezondheid, klimaat en milieu?”

Guido Vessaz: “We besteden sinds 2018 veel meer aandacht aan maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB). Eerst werkten we met een uitsluitingenlijst en met een engagementprogramma; nu hebben we een uitgebreider beleid om de portefeuille verder te verduurzamen. We hebben in Robeco een partner gevonden. In de basis screenen we bedrijven, gaan we waar nodig de dialoog met hen aan, stemmen we op aandeelhoudersvergaderingen en accentueren we in onze beleggingsportefeuille de thema’s die onze deelnemers belangrijk vinden. We geloven dat de dialoog op de langere termijn de bedrijven in staat stelt duurzaamheidsrisico’s beter te beheersen. Het stimuleert ook innovatie in de juiste richting.”

Van Bree: “Tussen u en die bedrijven zitten de vermogensbeheerders. Kijken zij hier wel naar?”

Vessaz: “Dat doet Robeco voor ons. Om het efficiënt te doen, hebben we met Robeco een lijst met criteria opgesteld. Robeco analyseert alle bedrijven uit onze portefeuille. Zij labelen de risico’s. De vermogensbeheerders kennen de criteria en weten dat de portefeuille er op wordt gescreend.

“Sinds oktober hebben we een CO2-reductie doelstelling voor onze portefeuille”

Daarnaast bespreken we met de externe vermogensbeheerders hoe de vijf thema’s worden meegenomen in hun beleggingsproces en waar we extra aandacht voor willen hebben.”

Van Bree: “Wordt die uitsluitingenlijst dan elke maand langer?”

Vessaz: “Eens per jaar evalueren we en stellen we de lijst bij. Vaker is niet haalbaar. Voor ons is bovendien de dialoog belangrijker dan het uitsluiten. Kijk, deelnemers worden steeds kritischer. Als werknemers bij de bouw van een voetbalstadion in Qatar door de hitte van het dak vallen, dan vinden onze deelnemers die arbeidsomstandigheden onacceptabel. Daar proberen we invloed op te hebben. Wij zoeken daarbij de balans tussen het financieel en het maatschappelijk perspectief. We willen de portefeuille verder verduurzamen, maar deze moet in balans zijn met de financiële doelstellingen van het fonds, zoals het kunnen indexeren.”

Van Bree: “Op sommige thema’s kun je denk ik beter concrete doelen stellen dan op andere.”

Vessaz: “Op de sociale thema’s is dat inderdaad moeilijker. Bijvoorbeeld als het gaat om het recht op vereniging van werknemers in vakbonden, dan is het moeilijk om daarin iets te bereiken. Op het gebied van milieu en klimaat is dat anders. Naar CO2-uitstoot is meer onderzoek gedaan. Sinds oktober hebben we een CO2-reductiedoelstelling voor onze aandelenportefeuille. We kijken daarbij naar de uitstoot in relatie tot de omzet. Als er per euro die je verdient te veel CO2 vrijkomt, dan gaan we dat bedrijf via onze beleggingen motiveren om daar iets aan te doen. Gebeurt dit niet, dan is de kans groot dat we het belang in het bedrijf afbouwen.”

Van Bree: “ABP heeft aandelen Shell verkocht. Heeft Pensioenfonds ING nog aandelen Shell?”

Vessaz: “Wij sluiten Shell niet uit. De CO2-reductiedoelstelling kan er wel voor zorgen dat het belang in Shell wordt afgebouwd, maar uitsluiten is het laatste redmiddel. Shell is een belangrijke partij in de energiesector. Via Robeco gaan we het gesprek met hen aan: wat is hun klimaatbeleid, wat zijn hun targets? Hoe kijkt Shell naar de energietransitie? Zo creëren we bewustzijn én verandering. We kijken ook financieel: komen er heffingen op CO2-uitstoot die de winst van bedrijven kunnen drukken? Verandert er iets voor het verhandelen van emissierechten? Dat soort ontwikkelingen kunnen bedrijven als Shell hard raken.”

Verantwoord beleggen in de praktijk

Pensioenfonds ING hanteert een uitsluitingenlijst voor bedrijven op grond van controversieel gedrag, controversiële producten of omdat ze gevestigd zijn in een controversieel land. Bijvoorbeeld: een bedrijf dat meer dan de helft van zijn omzet uit de distributie of productie van tabak haalt, komt op die lijst. Eind 2018 is het Bestuur anders gaan kijken naar MVB, onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen. In 2019 gaven deelnemers in een onderzoek aan dat ze willen dat het Fonds fatsoenlijk belegt, zonder het braafste jongetje van de klas te willen zijn en met oog voor voldoende rendement, zodat de pensioenen wel verhoogd kunnen worden.

Het MVB-beleid is gericht op:

Anti-corruptie
Mensenrechten
Arbeidsrechten
Gezondheid
Klimaat en milieu

Van Bree: “Er komen nieuwe manieren om energie op te wekken. Richten jullie je daarop?”

Vessaz: “Daar is veel onderzoek naar nodig. Wil je bijvoorbeeld energie uit waterstof stimuleren? Wordt dat de toekomst? Je moet er veel van weten om daartoe te kunnen besluiten. Ik herinner me vrachtwagens in Amerika die op waterstof zouden rijden. Later bleek dat ze vanaf een helling vanzelf naar beneden rolden; ze reden helemaal niet op waterstof. Intussen wordt dit wel echt toegepast, maar je wilt voorkomen dat je ergens instapt dat later een luchtkasteel blijkt te zijn. We gaan vanaf volgend jaar waarschijnlijk wel minder beleggen in bedrijven die vooral fossiele brandstof gebruiken, die binnen de poolcirkels naar gas boren of die werken met teerzand. Zo hebben we zeker invloed op de energietransitie.”

Van Bree: “Leidt elke vorm van MVB tot lagere resultaten?”

Vessaz: “Dat is absoluut niet het geval. Robeco is een actief beheerder en wil net als wij een duurzaam rendement realiseren. We zien daar ook mogelijkheden voor. In de huidige tijd, met corona en een zekere de-globalisering, zie je dat bedrijven die maatschappelijk verantwoord werken, juist goed presteren. Als langetermijnbelegger geloven we in evenwicht tussen financiële en niet-financiële doelen. Op de lange termijn wordt duurzaamheid beloond. Je kunt zowel koplopers als achterblijvers identificeren: de eerste belonen en de laatste aanzetten tot verandering. Aandacht voor duurzaamheid en voor sociale thema’s reduceert de risico’s van bedrijven. Dat is goed nieuws voor de financiële resultaten.”

Oproep aan farmaceuten

Samen met andere investeerders riep Pensioenfonds ING farmaceuten op tot internationale samenwerking bij de bestrijding van corona. In een gezamenlijk Investor statement werd benadrukt dat het vaccin beschikbaar moet komen voor een breed publiek en dat daarbij geld niet voorop moet staan.

Van Bree: “Kijken jullie naar wat andere pensioenfondsen doen?”

Vessaz: “De grote pensioenfondsen als het ABP voor de ambtenaren en PFZW voor zorg en welzijn zien we als koploper op dit terrein. Zij hebben meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen en zijn dus enigszins richtinggevend. Zo zijn zij bijvoorbeeld bezig om hun portefeuille in lijn te brengen met het klimaatakkoord van Parijs. Wij zitten meer in het midden van het peloton, net als andere pensioenfondsen van onze omvang. Denk aan de pensioenfondsen van ABN AMRO en Philips.”

Van Bree: “Hoe zien jullie het rentmeesterschap en het stewardship?”

Vessaz: “Pensioenfonds ING heeft een financiële doelstelling. Het geld wordt in vertrouwen gegeven; we beheren het namens de deelnemers. Daar gaan we dus voorzichtig en beheerst mee om. Zo zien we het rentmeesterschap. Het stewardship betekent dat we actief gebruikmaken van onze rechten als aandeelhouder. Ook dit doen we zorgvuldig en beheerst, in het belang van de deelnemers en in lijn met wat zij willen. Het gaat erom goed te weten in welke bedrijven we geld steken en dat we hen erop aanspreken als iets niet in de haak is.”

Pensioenfonds ING

Belegd vermogen: € 30 miljard Belegt veel in:

Renteproducten
Aandelen
Leningen

Kiest bewust voor spreiding en heeft contact met duizenden bedrijven. Beleggingspartner: Robeco